12.10.2015

Szrenica to Nosidło?

Przez całe lata uważałem – nie zgłębiając materii – że polska nazwa górującej nad Szklarską Porębą Szrenicy to całkiem udane tłumaczenie z niemieckiego Reifträger. Bo przecież „Reif” (lub „Raureif”) w tym języku to właśnie szron, szadź (choć są i inne znaczenia tego słowa, tutaj nieistotne). Niemiecki Duden podaje takie oto objaśnienie słowa Reif: „Niederschlag, der sich in Bodennähe, besonders auf Zweigen, und am Erdboden in Form von feinen schuppen-, feder- oder nadelförmigen Eiskristallen abgesetzt hat” („opad, osadzający się przy gruncie, w szczególności na gałęziach i ziemi, w formie kryształków lodu pod postacią drobnych łusek, piórek lub igiełek”). 

Po lekturze artykułu niejakiego Roberta Cogho (porucznika w stanie spoczynku), który ukazał się w periodyku „Wanderer im Riesengebirge” (nr 138 z 1 czerwca 1893 r.) nie mam już pewności co do niemieckiej etymologii nazwy liczącej sobie 1362 m góry. W tekście tym czytamy między innymi:

Dürfte doch auch der dominierendste Berg in jener Gegend, der Reifträger, seinen Namen den Walen verdanken, welche in alten Schriften öfters: 'Welsche Terminirer und Reff- oder Reef-Träger genannt worden' [„Reff“ ist noch heute in manchen Gegenden der Ausdruck für „Kraxe“ oder „Hucke“].
(Być może również dominująca w tej okolicy góra, Reifträger (Szrenica), zawdzięcza swoją nazwę Walonom, którzy w dawnych dokumentach często zwani byli „uczniami walońskimi i tragarzami nosidełek”.)

Wyjaśnia Cogho następnie, że słowo „Reff” do dzisiaj (to jest: do jego czasów, ale także do czasów nam współczesnych) oznacza nosidło drewniane, zakładane na plecy; w niemieckim: „Kraxe” lub „Hucke”. We wspomnianym Dudenie czytamy pod hasłem „Kraxe”: [mittelhochdeutsch kräxe, krechse, Herkunft ungeklärt] (österreichisch, sonst landschaftlich) Rückentragkorb [średnio-wysokoniemiecki kräxe, krechse, pochodzenie niejasne] (austriackie lub regionalne) kosz noszony na plecach]. Natomiast „Hucke” oznacza „ciężar noszony na plecach” (także w sensie przenośnym).

"Reff", albo Rückenkraxe  


Czesi zwą Szrenicę „Jínonoš”.

Nie, nie postuluję zmiany pięknej nazwy „Szrenica” na „Nosidło”. Podaję te informację, bo ciekawa mi się wydała, a i dla wielbicieli walońskich legend i obyczajów może być przydatna. 

Flagi

free counters