Szklarska Poręba jesieniejąca

Plan był inny: zamierzaliśmy dojechać do Harrachova, stamtąd zaś przez Mýtiny, Bukovec i Jizerkę dojść do Orla i wrócić do Szklarskiej Poręby; w najgorszym wariancie pogodowym - do Jakuszyc. Życie zweryfikowało założenia, spacer odbyliśmy po "izerskiej" części Szklarskiej Poręby, kończąc w Piechowicach. Po drodze wstąpiliśmy do Domu Carla (oraz Gerharta) Hauptmanna, gdzie ostatnie dni wystawy góralskiej: "Tatry - czas odkrywców":

Wystawa zrealizowana została  przez Muzeum Tatrzańskie dla uczczenia rocznicy 120-lecia jego powstania. Obejmuje najważniejszy okres dwudziestolecia 1890 – 1910, kiedy w historii kultury polskiej Tatry i góralszczyzna zajmowały centralną pozycję, budziły zainteresowanie 
poszukiwaczy minerałów i kopalin, naukowców,  pisarzy i artystów, stanowiąc inspirację dla literatury i sztuk plastycznych. Apogeum tego okresu to otwarcie Muzeum Tatrzańskiego w Zakopanem, zainicjowanego przez Adolfa Scholtze i Towarzystwo Muzeum Tatrzańskiego im. Tytusa Chałubińskiego.
„Natura przemawia najmocniej swymi najbardziej egzotycznymi kształtami. By jednak dotarć do tych zaklętych skarbów natchnień, trzeba było pokonać nieprzezwyciężone częstokroć przeszkody górskiego terenu i stąd cała nasza kultura naukowa i artystyczna z Tatr czerpiąca swe soki najściślej związana jest       z turystyką tatrzańską, a nasi uczeni i artyści tatrzańscy z natury rzeczy muszą być wytrawnymi taternikami” - pisał w 1923 r. wybitny historyk Władysław Semkowicz, kreśląc znaczenie Tatr dla kultury  polskiej.

Wystawa trwa do 31 sierpnia 2010 roku, kto nie był, winien się śpieszyć, bo warto!

Z uroczej Doliny Siedmiu Domów, zwanej także Doliną Szczęścia ruszyliśmy wzdłuż torów kolejowych ku Złotemu Widokowi, mijając po drodze otwarty niedawno "Dinopark".

Dalej w dół, koło Grobu Karkonosza, Chybotka do ewangelickiego cmentarza w Dolnej. Tu ogarnęło mnie  - mówiąc wprost - niewąskie wqrwienie: na ludzki, bezmyślny wandalizm (Wandalów przepraszam, to polskizm raczej) oraz na nieróbstwo i pustosłowie pewnego radnego miejskiego w randze doktora, który na pół świata chwali się, jak to on cmentarz ten ratuje...  Istotnie, dzięki Jego staraniom uporządkowana została dolna część nekropolii (ta na planie prostokąta), jednak jej górna część (osadzona na rzucie trapezu) powierzona została "dobrotliwej niepamięci". Najwidoczniej pan radny stracił zapał: dzisiaj stan obu części cmentarza jest bardzo zły, zdewastowano kolejnych kilkadziesiąt grobów, w górnej części zielsko rośnie po kolana.
Sami zresztą zobaczcie zdjęcia: żal, że tak pięknie położona nekropolia nie ma ani gospodarza, ani opieki ze strony władz miasta. Może by tak zainteresować problemem stronę niemiecką: z pewnością wyłożyliby jakieś pieniądze nie tylko na uporządkowanie, ale być może także na dozór cmentarza.

P.S.: Po rozmowie telefonicznej z panem radnym, którego wspomniałem w kontekście dewastacji cmentarza uważam, że winny jestem sprostowanie odautorskie:

1. Wykonana została inwentaryzacja cmentarza, a niejako przy okazji przeprowadzone zostały prace porządkowe. Radny natomiast nie zajmował się kwestią porządkowania cmentarza sensu stricto.

2. Dewastacja cmentarza wbrew mojemu odczuciu nie postępuje: jest to (niestety) stan panujący tam od jakiegoś czasu.

3. Zgodnie z wypowiedzią pana radnego: nigdy nie chwalił się "na pół świata" działaniami, jakie podjął na rzecz cmentarza. Zresztą właśnie ta kwestia - owe "pół świata" - było rzeczą, która dotknęła Go najbardziej. W związku z tym wyjaśniam, że nie chodzi mi o świat w sensie geograficznym, a jedynie "światek" ludzi tematem zainteresowanych. Nieróbstwo zaś wzięło się stąd, że pan radny poczynił wprawdzie pierwsze kroki (wspomniana inwentaryzacja), ale utknął z działaniami w pół drogi. Z jego słów wynika, że Rada Miasta jako ciało kolegialne nie jest zainteresowana zabezpieczeniem tego miejsca przed dalszym niszczeniem. Co nie zmienia faktu, że cmentarz jest w stanie tragicznym. Szkoda.

Za nieścisłości i ostre słowa przepraszam. Cmentarz ten jest miejscem szczególnym, nie tylko dlatego, że został tam pochowany starszy z dolnośląskich braci Hauptmannów: "Miejsce swojego ostatniego spoczynku znalazło tutaj wielu wybitnych twórców niemieckiej literatury i sztuki XIX i XX wieku. Pochowani są też na tym miejscu ludzie związani z produkcją szkła artystycznego, z którego Szklarska Poręba szeroko słynęła" [Op. cit.: Przemysław Wiater: "Zabytkowy cmentarz ewangelicki w Szklarskiej Porębie Dolnej"]. I z tego samego tekstu cytat, z którym zgadzam się w całej rozciągłości: "Jednym z wyznaczników kultury narodów jest stosunek do przeszłości. Polacy do własnego dziedzictwa przeszłości mają stosunek specjalny, pełen szacunku, powagi i wewnętrznego skupienia. Widocznym tego przejawem jest na polskich cmentarzach tradycyjny Dzień Zaduszny i Święto Zmarłych"... 

Ze Szklarskiej Dolnej przez domniemane miejsce, w którym znajdowała się Witriolejnia dotarliśmy do Piechowic, a stąd autobusem linii 9 do Jeleniej Góry. Fenomenem okazał się  pan Kierowca (przypominam, że włóczyła się z nami także panna Froda): otóż widząc naszą goldenkę pan Kierowca powiedział: "Proszę nie kasować biletu za psa, u mnie psy nie płacą! Jestem miłośnikiem zwierząt". Miłe prawda? 

AKTUALIZACJA: Minęło pół roku; o cmentarz upomniała się Gazeta Wyborcza, dodatek wrocławski. Z tekstu wynika, że nie zmieniło się nic. No, dobra: jest nowy burmistrz Szklarskiej Poręby. Szuka rozwiązania problemu. Zakłada, że może za rok... 

Widok na Karkonosze i kościół Franciszkanów

Stalowo-jesienny widok ze "Złotego Widoku". Buki jeszcze wprawdzie zielone, ale koniec lata już bliski

Froda na "Grobie Karkonosza"

Szklarska Dolna - koło Chaty Izerskiej

 

Tak wygląda pozbawiony opieki cmentarz ewangelicki w Szklarskiej Porębie Dolnej

Tablica "zastępcza" na grobie Carla Hauptmanna - piękny, artystyczny nagrobek oryginalny znajduje się na szczęście na dziedzińcu Muzeum - Domu Carla i Gerharta Hauptmannów