Przejdźmy teraz do rzeczownika rodzaju żeńskiego szadź, występującego także w wariantywnej postaci sadź, przejętej do polszczyzny literackiej z gwar, a znaczącego tyle co "biały osad składający się z kryształków lodu, powstały wskutek zamarzania przechłodzonych kropelek mgły; szron" (w dopełniaczu, celowniku i miejscowniku szadzi, sadzi, w narzędniku szadzią, sadzią). Szadź w języku literackim to także "siwy nalot na liściach roślin".
Bo też i nasz wyraz pochodzi od staropolskiego przymiotnika szady - "siwy, pokryty siwizną" (por. np. w czeskim szedy - "szary, siwy, posiwiały; popielaty", w rosyjskim sedoj - "biały, siwy"). Czytamy np. w Biblii królowej Zofii z r. 1455: "Przeciwko szadym głowam powstani". Wyjściową zaś postacią formy szady był prasłowiański rdzeń ched (z półsamogłoską-jerem na końcu), który w językach zachodniosłowiańskich przeszedł w szad-, a we wschodnio- i południowosłowiańskich - w sed-.
Ja po prostu uwielbiam to słowo...
Bo też i nasz wyraz pochodzi od staropolskiego przymiotnika szady - "siwy, pokryty siwizną" (por. np. w czeskim szedy - "szary, siwy, posiwiały; popielaty", w rosyjskim sedoj - "biały, siwy"). Czytamy np. w Biblii królowej Zofii z r. 1455: "Przeciwko szadym głowam powstani". Wyjściową zaś postacią formy szady był prasłowiański rdzeń ched (z półsamogłoską-jerem na końcu), który w językach zachodniosłowiańskich przeszedł w szad-, a we wschodnio- i południowosłowiańskich - w sed-.
Profesor Jan Miodek
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz